مواد شیمیایی آزمایشگاهی همانگونه که از نامشان پیداست به دسته ای از ترکیبات شیمیایی گفته می شود که در آزمایشگاه های پزشکی، آزمایشگاه های دارویی و تحقیقاتی مورد استفاده قرار می گیرند. اصولا در آزمایشگاه های تحقیقاتی به دلیل حساسیت های موجود، از مواد شیمیایی خالص (مرک، سیگما، فلوکا) استفاده می شود چرا که کوچکترین ناخالصی می تواند جهت تحقیقات را تغییر دهد. از معمول ترین مواد شیمیایی آزمایشگاهی می توان به آب دیونیزه، استون، اتانول، تولوئن، انواع نمک ها و… اشاره کرد.
برای اطمینان از خلوص مواد می توان به اطلاعات سازنده (کاتالوگ ، آنالیز یا MSDS) مراجعه کرد و یا از روش هایی مانند طیف سنج رزونانس مغناطیسی (NMR) و یا کروماتوگرافی گازی (GC) استفاده نمود.
امروزه می توان خرید مواد شیمیایی آزمایشگاهی را در ایران در شهرهایی مانند تهران، اصفهان، تبریز و مشهد به راحتی انجام داد.
تفاوت مواد شیمیایی آزمایشگاهی و صنعتی
این دو گروه مواد در ساختار خود تفاوتی با یکدیگر ندارند. سه تفاوت اصلی این دو گروه شامل موارد زیر است:
- خلوص
- قیمت
- گرید
به طور کلی موادی که در صنعت استفاده می شوند خلوص پایین تری دارند ، در دسترس تر هستند و قیمت پایین تری نیز دارند. اما مواد استفاده شده در آزمایشگاه ها معمولا خلوص بالاتری داشته و در نتیجه قیمت بیشتری هم دارند.
اصولا در کارخانه های تولید مواد صنعتی و پتروشیمی ها از مواد شیمیایی صنعتی استفاده می شود. لازم به ذکر است که این موضوع عمومیت ندارد و گاها در صنعت نیز به مواد شیمیایی با خلوص بالا نیاز است. گریدها دسته بندی های متفاوتی دارند که بر حسب خلوص به انواع تحلیلی، آزمایشگاهی، عمومی و صنعتی تقسیم بندی می شوند.
خلوص این گریدها به صورت زیر است:
- تحلیلی: بیشتر از 99 درصد
- آزمایشگاهی: 97 درصد به بالا
- عمومی: خلوص 95 درصد
- صنعتی: خلوص 90 درصد
انواع مواد شیمیایی آزمایشگاهی
همانطور که قبلا ذکر شد مواد شیمیایی آزمایشگاهی در صنایع مختلف کاربرد دارد. در ادامه به برخی از پرکاربردترین مواد در هر بخش اشاره می کنیم:
- صنعت: در حوزه صنعت پرکاربردترین مواد آزمایشگاهی شامل سولفوریک اسید، کلر، اتیلن، فسفریک اسید، آمونیاک، نیتروژن و اکسیژن است.
- داروسازی: از مهم ترین ترکیبات بکار رفته در صنعت ساخت دارو می توان به الکل هایی مانند پروپیلن گلیکول، پروپانول، اتانول، بوتانول، کتون هایی مانند متیل اتیل کتون، متیل ایزو بوتیل کتون، متیل ایزوپروپیل کتون ، آمیدها، اترها، حلال های سولفور دار، استرها، نیتریل ها و آلدهیدها اشاره کرد.
- آزمایشگاه های بیوشیمی: در این آزمایشگاه ها از لومینول، استات سلولز، محلول های بافری، معرف کومبس، انواع اسید ها و بازها، تریتون X-100، سولفات آمونیوم، پلی آکریل آمید،بتا مرکاپتو اتانول، تریس بافر و… استفاده می شود.
- آزمایشگاه های تحقیقاتی: از جمله این مواد می توان به الکل ها (متانول، اتانول، ایزوپروپانول، بوتانول و…)، انواع اسیدها (هیدروکلریدریک، سولفوریک اسید، نیتریک اسید، فلوئوریک اسید و…)، انواع نمک ها (سدیم کلرید، پتاسیم کلرید، کلسیم کلرید و…)، سدیم هیدروکسید، پتاس، آمونیوم پرسولفات، انواع ترکیبات سولفاته، انواع حلال ها و… اشاره کرد.
لیست مواد شیمیایی آزمایشگاهی
تعداد مواد شیمیایی آزمایشگاهی بسیار زیاد است و خارج از حوصله این مقاله است. اما در ادامه سعی شده به برخی از مهم ترین آن ها اشاره شود:
آب دیونیزه | آلومینیوم نیترات | نیتریک اسید |
آب اکسیژنه | هیدروکلریک اسید | مالئیک اسید |
اسید فسفریک | اسید سیتریک | اسید استیک |
پتاسیم پرمنگنات | دی کلرو متان | روغن سیلیکون |
فنول فتالئین | سیلیکاژل | کلروفرم |
آلومینیوم سولفات | سولفوریک اسید | زایلن |
سدیم هیدروکسید | هیدروکسید پتاسیم | اتانول |
استون | ایزوپروپانول | تولوئن |